Φως, η ορμόνη μελατονίνη και οι κιρκάδιοι ρυθμοί
Η ηλεκτρική ενέργεια, φυσικά, φέρνει μεγάλα οφέλη στην ανθρωπότητα, διευκολύνει την επίλυση πολλών προβλημάτων και καθιστά δυνατό αυτό που δεν μπορούσαμε καν να σκεφτούμε πριν. Αλλά ο τεχνητός φωτισμός είναι ακόμα ξένος στο σώμα μας. Οι πρόγονοί μας, ζώντας χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, δούλευαν κατά τη διάρκεια της ημέρας και κοιμόντουσαν στο απόλυτο σκοτάδι. Το τεχνητό φως έχει αλλάξει ριζικά τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Μπορούμε να δουλεύουμε το βράδυ, να καθόμαστε σε φωτισμένα δωμάτια το βράδυ και να κοιμόμαστε περισσότερο κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Το φως γίνεται αντιληπτό από τα γαγγλιακά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς, τα οποία το χρησιμοποιούν για να προσαρμόσουν το βιολογικό ρολόι. Οι φωτοευαίσθητες χρωστικές των ματιών των ράβδων (ροδοψίνη) και των κώνων (ιωδοψίνη) βοηθούν τον εγκέφαλο να λάβει πληροφορίες σχετικά με το χρώμα, το σχήμα και την κίνηση των αντικειμένων στον πραγματικό κόσμο. Υπάρχουν επίσης ειδικά γαγγλιακά κύτταρα που περιέχουν μια άλλη φωτοευαίσθητη χρωστική, τη μελανοψίνη. Η κύρια λειτουργία του είναι να ρυθμίζει τον κιρκάδιο ρυθμό, δηλαδή να ελέγχει ορισμένες βιολογικές διεργασίες ανάλογα με την ώρα της ημέρας.
Λαμβάνοντας πληροφορίες για την έναρξη του σκότους, η επίφυση του εγκεφάλου (επίφυση) αρχίζει να παράγει ενεργά τη μελατονίνη, την ορμόνη του ύπνου. Η μέγιστη συγκέντρωσή του παρατηρείται από τα μεσάνυχτα έως τις πέντε το πρωί. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ελλείψει οποιωνδήποτε διαταραχών, παράγεται περίπου το 70% της μελατονίνης και κατά τη διάρκεια της ημέρας, υπό την επίδραση του ηλιακού φωτός, η σύνθεσή της επιβραδύνεται αισθητά. Το φως καταστέλλει την παραγωγή μιας ορμόνης που συμμετέχει στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, επιβραδύνοντας τη διαδικασία γήρανσης και πολλές άλλες ζωτικές λειτουργίες του σώματός μας.
Τα αποτελέσματα ορισμένων μελετών έχουν δείξει ότι η μελατονίνη μειώνει την ένταση της ανάπτυξης καρκινικών όγκων. Έτσι, οι γυναίκες που έχουν συνηθίσει να κοιμούνται στο φως είναι πιο επιρρεπείς στον καρκίνο του μαστού. Η εργασία σε νυχτερινή βάρδια δεν είναι λιγότερο επικίνδυνη για την υγεία. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, οι άνθρωποι που εργάζονταν τη νύχτα για 30 χρόνια έχουν 2,2 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο. Ταυτόχρονα, οι άνδρες που έχουν μόνο τρεις νυχτερινές βάρδιες το μήνα κινδυνεύουν ήδη να αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη. Επίσης, ο νυχτερινός φωτισμός αυξάνει την πιθανότητα όγκων στο ορθό και στο κόλον. Επιπλέον, αυξάνεται ο κίνδυνος παχυσαρκίας, ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου, στεφανιαίας νόσου και ελκών του γαστρεντερικού σωλήνα.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ανακάλυψαν ότι ο ύπνος στο φως απειλεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να μειώσει την παραγωγή λεπτίνης, της ορμόνης του κορεσμού. Επομένως, εάν σε ένα άτομο αρέσει να κοιμάται στο φως, διατρέχει τον κίνδυνο να «κερδίσει» διαβήτη και παχυσαρκία.
Επίδραση του φωτός στη διάθεση
Οι ειδικοί λένε ότι όχι μόνο η ρύθμιση των βιολογικών ρυθμών εξαρτάται από το φως. Ο φωτισμός επηρεάζει επίσης τις γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου, τη διάθεση και τα συναισθήματα. Επιπλέον, σημαντικό δεν είναι μόνο η φωτεινότητα του φωτός, αλλά και το χρώμα του φωτισμού. Οι ειδικοί από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα παρατήρησαν ανθρώπους που έπρεπε να πάρουν μια σημαντική απόφαση μπροστά στην αβεβαιότητα. Εθελοντές έβαλαν στοιχήματα σε έναν προσομοιωτή λοταρίας, διαβάζοντας πληροφορίες από μια οθόνη σε πράσινο και κόκκινο φόντο. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι όταν στοιχηματίζουν σε κόκκινο φόντο, οι άνθρωποι ήταν πιο πιθανό να σκέφτονται την ήττα και όταν στοιχηματίζουν σε πράσινο, τη νίκη.
Εκτός από το χρώμα του φωτισμού, τα συναισθήματα επηρεάζονται και από την έντασή του. Υπό έντονο φως, οι εθελοντές κατά τη διάρκεια της μελέτης ήταν πολύ πιο πρόθυμοι να δωρίσουν τα δικά τους χρήματα σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, δείχνοντας περισσότερο αλτρουισμό.
Μιλώντας για την επίδραση του φωτός στη διάθεση, αξίζει να αναφέρουμε ένα άλλο πείραμα που πραγματοποιήθηκε σε χάμστερ Τζουνγκάρια. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, τα θηλυκά τρωκτικά πέρασαν μια εβδομάδα νύχτες στο σκοτάδι και στη συνέχεια πέρασαν άλλη μια εβδομάδα στο αμυδρό φως του μπλε, του λευκού και του κόκκινου. Η διάθεση των χάμστερ ελέγχθηκε με τη βοήθεια ενός γλυκού σιροπιού, το οποίο ουσιαστικά δεν έπιναν όταν είχαν κατάθλιψη. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι τα χάμστερ έπιναν το περισσότερο σιρόπι μετά από νύχτες που περνούσαν στο σκοτάδι ή κάτω από κόκκινο φωτισμό. Ευρήματα όπως αυτά μπορούν να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση της βλάβης σε άτομα που αναγκάζονται να εργάζονται τη νύχτα.
Μια άλλη μελέτη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης διαπίστωσε ποιο χρώμα φωτισμού βοηθά τους ανθρώπους να κοιμούνται πιο γρήγορα. Για το έργο επιλέχθηκαν χρώματα μπλε, μωβ και πράσινο. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε ποντίκια. Αποδείχθηκε ότι κάτω από τον πράσινο φωτισμό τα τρωκτικά αποκοιμήθηκαν μέσα σε 1-3 λεπτά, κάτω από μοβ – σε 5-10 λεπτά και κάτω από μπλε – σε 16-19. Όμως τα αποτελέσματα μιας τέτοιας μελέτης είναι διφορούμενα, γιατί για τα ποντίκια, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, η νύχτα είναι η ώρα της εγρήγορσης.
Υπάρχουν επίσης ξεχωριστές μελέτες για την επίδραση του μπλε χρώματος στο σώμα. Αποδείχθηκε ότι η έκθεση στο μπλε φως στα κύτταρα φωτοϋποδοχέα του αμφιβληστροειδούς προκαλεί τη συσσώρευση αμφιβληστροειδούς (μία από τις μορφές της βιταμίνης Α), η οποία γίνεται τοξική σε περίσσεια. Το μπλε φως ενεργοποιεί επίσης διεργασίες που αυξάνουν τη συγκέντρωση ασβεστίου στο κυτταρόπλασμα. Με τη συνεχή έκθεση στο μπλε φως, αναπτύσσεται εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, που οδηγεί σε απώλεια της οπτικής οξύτητας, όπως στη φυσική διαδικασία γήρανσης. Ένα παρόμοιο πείραμα πραγματοποιήθηκε με άλλα χρώματα (κίτρινο, πράσινο και κόκκινο). Είναι ασφαλή για τα μάτια.
Συμπεράσματα: χρειάζεστε νυχτερινό φως και πώς να προστατεύσετε την υγεία σας;
Φυσικά, σε πολλές περιπτώσεις, δεν μπορεί κανείς χωρίς νυχτερινό φως. Αλλά είναι καλύτερο να εγκαταλείψετε τις συσκευές που λειτουργούν όλη τη νύχτα και φωτίζουν το δωμάτιο με συγκρατημένο φως. Το νυχτερινό φως πρέπει να βρίσκεται δίπλα στο κρεβάτι, ώστε να είναι πάντα δυνατό να το ανάβετε χωρίς προβλήματα στο σκοτάδι για μικρό χρονικό διάστημα. Είναι καλύτερο να προτιμάτε τον κόκκινο φωτισμό, ο οποίος έχει τη μικρότερη επίδραση στην παραγωγή μελατονίνης και, κατά συνέπεια, τον ασφαλέστερο για την υγεία.
Ο τύπος της λάμπας που χρησιμοποιείται είναι επίσης σημαντικός. Οι κοινοί λαμπτήρες φθορισμού είναι επιβλαβείς για τα μάτια. Απαρατήρητα από τον άνθρωπο, τρεμοπαίζουν συνεχώς, προκαλώντας κόπωση και πονοκεφάλους. Είναι καλύτερο να αγοράζετε λαμπτήρες με μοντέρνους λαμπτήρες LED.
Διαβάστε επίσης:
Επιπεφυκίτιδα σε ένα παιδί, συμπτώματα και θεραπεία
Πώς να φτιάξετε μπισκότα διατροφής, συμβουλές και συνταγές
Τι είναι χρήσιμο το κυδώνι.
Πώς να απαλλαγείτε από τα θηλώματα στο δέρμα
Μενου εβδομαδασ οικονομικο
Οι κύριες εκδηλώσεις και μέτρα για την πρόληψη της τοξοπλάσμωσης στον άνθρωπο
Ασκησεισ για τενοντοελυτρίτιδα
Οι επιστήμονες ζητούν από τους κατοίκους των αναπτυγμένων χωρών να τρώνε λιγότερο κρέας
Επικονδυλίτιδα αγκώνα εγχειρηση
Οι επιστήμονες έχουν ταξινομήσει τους τύπους δερματικών εξανθημάτων στον κορονοϊό
Η στιγμή της μόλυνσης από τον κορωνοϊό φάνηκε στο μικροσκόπιο
Top 6 ταινίες με καταπληκτικούς εσωτερικούς χώρους
Χουρμαδεσ βασιλικοι θερμιδεσ
Secret formula κρέμα και λαϊκή δίαιτα, έμαθε τα μυστικά της Ελισάβετ Β’ στα γενέθλιά της
15 μύθοι για τους εξωστρεφείς
Ποια είναι η Τζούλια Ρόμπερτς
Τι μπορείτε να φάτε με κνίδωση σε ένα παιδί
Τι νερό είναι καλύτερο να πίνετε
Πως εχασα πολλα κιλα
Οι χειρουργοί ανησυχούν για τη νέα τάση στη διόρθωση του μαστού